Kontrast
Czcionka:
Szczegółowa informacja o publikacji oznaczonej indntyfikatorem ISBN
Wszystkie metadane publikacji dostępne są pod stabilnym adresem URL:
https://e-isbn.pl/IsbnWeb/record/export_onix.xml?record_id=7640653
Opisy wszystkich publikacji tego wydawcy dostępne są pod stabilnym adresem URL:
https://e-isbn.pl/IsbnWeb/record/export_publisher_onix.xml?publisherId=18400
Opis fizyczny
Skład produktu
publikacja
Forma
forma podstawowa
książka
Forma produktu
Książka w miękkiej oprawie
Zawartość
zawartość podstawowa
Tekst (do odczytu wzrokowego)
Opis bibliograficzny
Tytuł
Etymologia a gramatyka
Podtytuł
Perspektywa funkcjonalna w rekonstrukcji dziejów słów
Twórca
autor
Sobotka, Piotr
Wydanie
typ wydania
Wydanie
numer wydania
1
miejsce wydania
Warszawa
Język
język publikacji
polski
Wydawca
imprint
Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk
pełna nazwa wydawcy
Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk
adres siedziby
Jaracza 1
00-378 Warszawa
00-378 Warszawa
adres www
numer telefonu
Data
data wydania
2023-09-15
data upublicznienia metadanych
2023-09-15
Opis marketingowy
Spis treści
Spis treści
Wykaz skrótów i symboli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Skróty języków i dialektów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Skróty gramatyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Inne skróty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Symbole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Rozdział 1. Etymologia jako subdyscyplina językoznawstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Ars etymologica a scientia etymologica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Zakres badań etymologicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Metody i podstawowe instrumentarium badań etymologicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Rozdział 2. Znaczeniowy i funkcjonalny aspekt w badaniach etymologicznych . . . . . . . . . . . 59
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Zmiany semantyczne: zarys problematyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
Badanie historycznych jednostek języka jako metoda rekonstrukcji wewnętrznej . . . . . . . . 73
Rozdział 3. Gramatyka w badaniach etymologicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
Leksykalizacja informacji gramatycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
Gramatykalizacja informacji leksykalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Łańcuch leksykalizacyjno-gramatykalizacyjny: północnosłowiańskie konstrukcje
przyimkowo-zaimkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
Rozdział 4. Badania etymologiczne w aspekcie funkcjonalnym: Semici, Indoeuropejczycy,
Słowianie wobec ‘prawdy’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
‘Prawda’ w językach semickich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Źródła indoeuropejskiej ‘prawdy’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
Etymologia i rozwój słowiańskich wykładników ‘prawdy’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
Rozdział 5. Etymologia i rozwój wyrażeń o funkcji gramatycznej: północnosłowiańskie
operatory przywyrazowe -kV i -ž(e) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
Modyfikatory deklaratywności w dawnej polszczyźnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
Wykładniki zmiany ramy modalnej wypowiedzeń oznajmujących . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
Wykładniki zmiany ramy modalnej wypowiedzeń pytajnych i wykrzyknikowych . . . . . 196
Północnosłowiański operator *-kV jako aktualizator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202
Operator -ž(e): od kontekstualizatora do implikatora prawdziwościowego . . . . . . . . . . . . . . 219
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240
Rozdział 6. Etymologia kontaktowa: wyrażenia funkcyjne obcego pochodzenia w języku
polskim i jidysz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
Polskie wyrażenia funkcyjne czeskiego pochodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
Leksyka funkcyjna w jidysz zapożyczona z polszczyzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292
Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295
Wykaz źródeł . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311
Bibliography (Transliteration) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
Spis tablic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379
Spis rycin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380
Spis map . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381
Streszczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382
Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384
O autorze; abstrakt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386
About the Author; Abstract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387
Wykaz skrótów i symboli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Skróty języków i dialektów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Skróty gramatyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Inne skróty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Symbole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Rozdział 1. Etymologia jako subdyscyplina językoznawstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Ars etymologica a scientia etymologica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Zakres badań etymologicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Metody i podstawowe instrumentarium badań etymologicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Rozdział 2. Znaczeniowy i funkcjonalny aspekt w badaniach etymologicznych . . . . . . . . . . . 59
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Zmiany semantyczne: zarys problematyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
Badanie historycznych jednostek języka jako metoda rekonstrukcji wewnętrznej . . . . . . . . 73
Rozdział 3. Gramatyka w badaniach etymologicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
Leksykalizacja informacji gramatycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
Gramatykalizacja informacji leksykalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Łańcuch leksykalizacyjno-gramatykalizacyjny: północnosłowiańskie konstrukcje
przyimkowo-zaimkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
Rozdział 4. Badania etymologiczne w aspekcie funkcjonalnym: Semici, Indoeuropejczycy,
Słowianie wobec ‘prawdy’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
‘Prawda’ w językach semickich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Źródła indoeuropejskiej ‘prawdy’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
Etymologia i rozwój słowiańskich wykładników ‘prawdy’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
Rozdział 5. Etymologia i rozwój wyrażeń o funkcji gramatycznej: północnosłowiańskie
operatory przywyrazowe -kV i -ž(e) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
Modyfikatory deklaratywności w dawnej polszczyźnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
Wykładniki zmiany ramy modalnej wypowiedzeń oznajmujących . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
Wykładniki zmiany ramy modalnej wypowiedzeń pytajnych i wykrzyknikowych . . . . . 196
Północnosłowiański operator *-kV jako aktualizator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202
Operator -ž(e): od kontekstualizatora do implikatora prawdziwościowego . . . . . . . . . . . . . . 219
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240
Rozdział 6. Etymologia kontaktowa: wyrażenia funkcyjne obcego pochodzenia w języku
polskim i jidysz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
Polskie wyrażenia funkcyjne czeskiego pochodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
Leksyka funkcyjna w jidysz zapożyczona z polszczyzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292
Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295
Wykaz źródeł . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311
Bibliography (Transliteration) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
Spis tablic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379
Spis rycin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380
Spis map . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381
Streszczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382
Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384
O autorze; abstrakt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386
About the Author; Abstract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387
Dodatkowy opis
opis skrócony
Monografia koncentruje się na badaniu pochodzenia i rozwoju północnosłowiańskich jednostek języka nacechowanych gramatycznie i/lub wypowiedzeniowo, tzn. z jednej strony słów, w których informacja gramatyczna uległa leksykalizacji, z drugiej zaś – słów o zgramatykalizowanej informacji leksykalnej. Monografia ogranicza się wprawdzie do obserwacji wyrażeń północnosłowiańskich, lecz przy formułowaniu wniosków (tak szczegółowych, jak i ogólnych) odwołuje się również do innych języków indoeuropejskich, języków semickich, ugrofińskich, a nawet afrykańskich. Książka podejmuje analizy przede wszystkim w klasach przysłówków, przyimków, zaimków, partykuł, operatorów dyskursywnych, operatorów metapredykatywnych, spójników i ich etymonów. Konstruowanie hipotez badawczych opiera się na przeświadczeniu, że jakakolwiek zmiana formalna, aby można ją było uznać za zmianę funkcjonalną, musi skutkować przesunięciem relacji między formą a znaczeniem znaku; i odwrotnie, rzeczywista zmiana znaczenia wywołuje przesunięcie relacji formalno-treściowej. Celem tej pracy jest odkrycie i opis mechanizmów tych zmian na przykładzie leksyki przechodzącej do nieprzedmiotowej warstwy języka. Wśród problemów szczegółowych omawiane są semickie i indoeuropejskie, w tym słowiańskie wyrażenia związane z pojęciem prawdy, północnosłowiańskie enklityki -kV oraz -že, a także wyrazy funkcyjne jako zapożyczone, bohemizmy w języku polskim i polonizmy w jidysz.
Kategoria Thema
CFF
Językoznawstwo historyczne i porównawcze
Opis powiązań
Seria
tytuł
Prace Slawistyczne. Slavica
numer
155
ISSN
02084058
Alternatywna forma produktu
publikacja elektroniczna on-line
Publikacja elektroniczna online lub do ściągnięcia
ISBN 9788366369634